Những ngành nghề nào sẽ dễ bị thay thế bởi trí tuệ nhân tạo?

Hơn 30 triệu người lao động Mỹ sẽ mất việc

Theo bản báo cáo mới được phát hành vào cuối tuần rồi, khoảng 36 triệu người Mỹ đang nắm giữ những công việc có “rủi ro cao” bị thay thế bởi tự động hóa - có nghĩa là ít nhất 70% nhiệm vụ của họ có thể sớm được thực hiện bởi các máy móc sử dụng công nghệ hiện nay. Trong số những người có khả năng bị ảnh hưởng nhiều nhất là đầu bếp, bồi bàn và những người khác trong các dịch vụ thực phẩm; tài xế xe tải đường ngắn; và nhân viên văn phòng.

Mark Muro, một thành viên cao cấp tại Brookings và là tác giả chính của báo cáo chia sẻ: “Những thành phần lao động đó sẽ cần phải gia tăng, đa dạng hóa các kỹ năng, rèn luyện lại để chuyên sâu hơn hoặc thay đổi công việc nhanh chóng”.

Muro cũng cho biết dòng thời gian cho những thay đổi có thể là “vài năm hoặc cũng có thể đến hai thập niên”. Tuy nhiên, có khả năng năng là lộ trình tự động hóa sẽ diễn ra nhanh hơn trong thời kỳ suy thoái kinh tế tiếp theo. Các doanh nghiệp thường mong muốn thực hiện các tiến bộ công nghệ để cắt giảm chi phí khi họ sa thải bớt người lao động.

Một số nghiên cứu kinh tế đã phát hiện những thay đổi tương tự đối với việc tự động hóa sản xuất đã xảy ra trong giai đoạn đầu của các cuộc suy thoái trước đây, và có thể đã góp phần vào “tỷ lệ thất nghiệp tăng cao” theo sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.

Nhưng với những tiến bộ mới trong trí tuệ nhân tạo, đó không chỉ là các robot làm việc tại các nhà máy và các ngành công nghiệp, mà sẽ làm thay đổi đáng kể lực lượng lao động của Mỹ. Các ki-ốt tự kiểm tra và các máy chủ khách sạn được máy tính hóa sẽ đủ sức làm phần việc của con người.

Hầu hết các công việc sẽ thay đổi phần nào khi máy móc đảm nhận các công việc thường ngày, nhưng phần lớn người lao động Hoa Kỳ cũng có thể thích nghi với sự thay đổi đó mà không bị thay thế.

Máy móc sẽ dần thay thế công việc đơn giản của con người

Ai sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất?

Những thay đổi sẽ ảnh hưởng nặng nề nhất ở các thành phố nhỏ, đặc biệt là những thành phố ở vùng trung tâm, các tiểu bang thuộc vành đai Gỉ sắt (Rust Belt - nền kinh tế dựa trên công nghiệp) thuộc vùng Tây Bắc và Trung Tây Hoa Kỳ, và ở các bang như Indiana và Kentucky, theo báo cáo cho biết. Chúng cũng sẽ ảnh hưởng đáng kể đến những người lao động trẻ tuổi đang làm việc trong các ngành dịch vụ thực phẩm và các ngành công nghiệp khác có nguy cơ tự động hóa cao nhất.

Thực tế là một số chuỗi nhà hàng đã chuyển sang giải pháp máy tự gọi món phục vụ cho khách hàng; một số ít đã thử nghiệm với nhà bếp hỗ trợ robot.

Google năm nay đang thí điểm việc sử dụng trợ lý giọng nói kỹ thuật số tại các hành lang của khách sạn để diễn giải ngay lập tức các cuộc hội thoại qua vài chục ngôn ngữ. Xe tự vận hành có thể thay thế lái xe giao hàng trên quãng đường ngắn. Walmart và các nhà bán lẻ khác đang chuẩn bị mở các cửa hàng không cần đến thu ngân, mà được thay thế bằng cảm biến trong cửa hàng hoặc máy ảnh với công nghệ nhận dạng khuôn mặt.

Muro cho biết: “Các nhà hàng sẽ có thể tìm kiếm và thích nghi với công nghệ để giảm bớt lực lượng lao động. Trong ngành công nghiệp khách sạn, thay vì năm người phục vụ một bàn để làm hài lòng khách hàng, thì tương lai có thể chỉ còn cần một người và về cơ bản là để khách hàng tự phục vụ với những máy móc hỗ trợ”.

Ngược lại, nhiều nhà kinh tế nhận thấy rằng tự động hóa về tổng thể cũng có tác động tích cực đến thị trường lao động, theo như Matias Cortes, trợ lý giáo sư tại Đại học York ở Toronto chia sẻ. Bởi vì điều này có thể tạo ra tăng trưởng kinh tế, giảm giá cả và tăng nhu cầu, đồng thời cũng tạo ra việc làm mới bù đắp cho những công việc biến mất.

Nhưng Cortes cũng cho rằng “sẽ có những người chiến thắng và thua cuộc rõ ràng” là điều chắc chắn. Trong thời gian gần đây, những người gặp khó khăn nhất là những nam giới có trình độ học vấn thấp đang làm việc trong ngành sản xuất và các công việc “cổ áo xanh” khác, và phụ nữ có trình độ học vấn trung cấp đang làm các công việc hành chính và văn phòng.

Trong tương lai, tầng lớp công nhân bị ảnh hưởng bởi tự động hóa có thể tiếp tục gia tăng khi máy móc trở nên thông minh hơn. Báo cáo của Brookings cũng đã phân tích những ngành nghề có khả năng tự động hóa cao nhất, dựa trên nghiên cứu của công ty tư vấn quản lý McKinsey. Những ngành nghề mà phần lớn không bị ảnh hưởng bởi trí tuệ nhân tạo sẽ là những công việc không chỉ đòi hỏi giáo dục tiên tiến, mà còn cần cả kỹ năng giao tiếp và trí tuệ cảm xúc.

Cortes nói thêm: “Những công việc được trả lương cao này đòi hỏi rất nhiều sự sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề. Điều đó khiến cho các công nghệ mới cũng khó mà thay thế được con người”.