Tại Hội nghị toàn quốc giữa Thủ tướng Chính phủ với các DN có chủ đề "Chủ động thích ứng, phục hồi nhanh và phát triển bền vững", ông Trương Văn Cẩm - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Dệt May Việt Nam (VITAS) cho biết, tình hình SXKD của các DN dệt may 7 tháng đầu năm 2022 khá thuận lợi, toàn ngành giữ mục tiêu phấn đấu đạt kim ngạch xuất khẩu 43,5 tỷ USD cho cả năm 2022. Song theo ông Cẩm, từ nửa cuối năm 2022, các DN của ngành đứng trước nhiều khó khăn thách thức, trong đó tập trung vào 3 thách thức lớn.
Thách thức thứ nhất là một số thị trường vẫn đang áp dụng các biện pháp nghiêm ngặt chống dịch nên ảnh hưởng không nhỏ đến chuỗi cung ứng nguyên, phụ liệu và tiêu thụ sản phẩm. Bên cạnh đó, xung đột quân sự Nga – Ukraine vẫn đang diễn biến phức tạp; tỷ lệ lạm phát tăng cao tại các thị trường tiêu thụ dệt may lớn như Mỹ, EU… làm cho sức mua các mặt hàng tiêu dùng, trong đó có hàng dệt may, giảm đáng kể, ảnh hưởng đến đơn hàng và đơn giá của các DN dệt may từ nay đến cuối năm 2022, khiến nhiều DN rơi vào tình trạng thiếu đơn hàng.
“Doanh nghiệp dệt may phải chịu chi phí tăng tới 20-25% do giá nguyên, nhiên, phụ liệu từ đầu năm đến nay đã tăng rất nhanh. Cụ thể, giá dầu thô, giá xăng trong nước và thế giới biến động ở mức cao; chi phí vận tải cao gấp 3 lần so với bình quân 5 năm trở lại đây. Nhiều đồng nội tệ của của nhiều quốc gia trong khu vực mất giá khá lớn so với USD gây bất lợi cho các DN xuất khẩu”, ông Cẩm nêu khó khăn.
Từ nay đến cuối năm, nhiều DN dệt may rơi vào tình trạng thiếu đơn hàng.
Ngoài ra theo ông Cẩm, những thách thức đến từ các thị trường lớn của Việt Nam như Mỹ, EU cũng tạo nhiều áp lực cho DN trong vấn đề truy soát nguồn gốc bông và các sản phẩm làm từ bông, hay dự định thu phí carbon, yêu cầu về hàm lượng tái chế, tái sử dụng đối với hàng nhập khẩu tại thị trường EU.
Thách thức thứ hai được ông Cẩm đề cập trước Chính phủ là vấn đề lực lượng lao động. Do dệt may là ngành thâm dụng lao động và chịu ảnh hưởng rất lớn do tác động của Covid-19. Hiện nay nhiều người lao động về quê đã không trở lại, việc tuyển lao động mới cũng gặp khó khăn và tăng chi phí đào tạo, năng suất của lao động mới tuyển thấp. Nhất là tình trạng nhiều người lao động rút BHXH 1 lần, làm việc thời gian ngắn rồi xin nghỉ hưởng bảo hiểm thất nghiệp đã gây mất ổn định lao động.
Kiến nghị hàng loạt giải pháp
Trước những thách thức đặt ra, đại diện VITAS kiến nghị Thủ tướng, các Bộ, ngành quan tâm có biện pháp hỗ trợ, chỉ đạo tháo gỡ giảm chi phí cho cộng đồng DN. Đó là đề nghị Chính phủ sớm phê duyệt “Chiến lược phát triển ngành dệt may và da giày đến năm 2030, tầm nhìn đến 2035” để tạo điều kiện hình thành các khu công nghiệp lớn có xử lý nước thải tập trung, có công nghệ tiên tiến, công nghệ xanh để thu hút đầu tư khâu dệt nhuộm giải quyết điểm nghẽn về vải cung cấp cho may xuất khẩu, đáp ứng yêu cầu xuất xứ để ưu đãi thuế từ các FTAs.
VITAS cũng đề nghị bỏ quy định nộp thuế nhập khẩu tại chỗ cho hàng hóa dùng để sản xuất xuất khẩu, bởi quy định này gây ra nhiều bất cập khi không khuyến khích hàng sản xuất xuất khẩu; gây ra sự bất bình đẳng giữa hàng gia công xuất khẩu và hàng sản xuất xuất khẩu.
“DN phải nộp thuế VAT ngay, nếu chậm nộp bị phạt hoặc tính lãi, nhưng khi xuất khẩu xong việc hoàn thuế quá lâu, có DN đọng vốn 140 tỷ đồng cả năm qua như May Việt Tiến, 40 tỷ đồng như May Phương Đông. Trong khi tiền lãi vay ngân hàng trong thời gian chậm hoàn thuế, DN cũng phải chịu”, ông Cẩm dẫn chứng.
Cùng với đó, Hiệp hội Dệt may đề nghị Chính phủ sớm triển khai thực hiện gói hỗ trợ phục hồi DN và gói hỗ trợ đảm bảo an sinh xã hội, hỗ trợ viêc làm cho người lao động nằm trong gói hỗ trợ 350.000 tỷ đồng. Đặc biệt, sớm triển khai gói hỗ trợ lãi suất 2% theo Nghị định 31/2022/NĐ-CP ngày 20/5/2022 để DN đỡ khó khăn.
Nguồn lực lao động cũng đặt ra thách thức lớn cho các DN dệt may.
Để đảm bảo ổn định nguồn nhân lực cho sản xuất, VITAS đề nghị Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi luật BHXH. Hiện tại tỷ lệ đóng quá cao, đặc biệt rà soát thời gian về hưu, điều kiện hưởng lương hưu cho phù hợp với khu vực sản xuất kinh doanh, tránh tình trạng người lao động xin nghỉ hàng loạt để rút BHXH 1 lần gây biến động lao động rất lớn cho DN. Cùng với đó, kiến nghị sửa đổi quy định hưởng trợ cấp thất nghiệp để tránh tình trạng lao động trẻ nhảy việc. Ví dụ, chỉ đi làm 1 tháng xin nghỉ để hưởng 3 tháng trợ cấp thất nghiệp gây mất ổn định lao động.
Ngoài ra, đại diện VITAS cũng kiến nghị Chính phủ có cơ chế hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực. Có định hướng, khuyến cáo rủi ro, tháo gỡ vướng mắc liên quan đến cơ chế thanh toán, vận chuyển hàng hóa, chứng từ… cho DN xuất, nhập khẩu vào các nước khu vực và chung quanh khu vực có xung đột Nga – Ukraine.
Đặc biệt cần có chính sách phối hợp với các nước và tỉnh bạn có chung đường biên đang có chính sách chống dịch khác nhau, phối hợp giải quyết các vấn đề về di chuyển người, phương tiện, hàng hóa để tạo điều kiện thuận lợi cho việc xuất, nhập khẩu đáp ứng nguồn cung nguyên, phụ liệu cho sản xuất, tránh đứt gãy chuỗi cung ứng.
