Bộ trưởng Lê Minh Hoan giải trình lý do Chương trình xây dựng nông mới triển khai chậm

Ngày 30/10, Quốc hội thảo luận tại hội trường về việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về 3 Chương trình mục tiêu quốc gia: xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Lê Minh Hoan phát biểu tiếp thu, giải trình trước Quốc hội về việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025.

Ảnh: quochoi.vn

Phát biểu tiếp thu, giải trình trước Quốc hội về việc triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, Bộ trưởng Bộ NNPTNT Lê Minh Hoan thống nhất quan điểm tiếp cận và báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội. 

Nhận định liều lượng để đánh giá mặt được, mặt tồn tại hạn chế của 3 Chương trình mục tiêu quốc gia là thỏa đáng, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng, báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội cũng gợi ra nhiều điều để Ban chỉ đạo Trung ương về 3 Chương trình do Phó thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang sẽ triệu tập cuộc họp để giao các bộ, ngành tiếp tục hoàn thiện các cơ chế, chính sách như ý kiến các địa biểu Quốc hội nêu ra tại phiên thảo luận.

"Ý kiến của các Đại biểu Quốc hội cũng rất bổ ích cho Bộ NNPTNT với tư cách chủ trì Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới - một Chương trình mà chúng ta đã đánh giá được thành tựu 5 năm vừa rồi và được quốc tế cũng như các nước trong khu vực ASEAN công nhận nông thôn chúng ta đã thay đổi rất nhiều" - Bộ trưởng Lê Minh Hoan nói.

Giải bày thêm về những khó khăn, hạn chế khi triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Bộ trưởng Lê Minh Hoan thông tin: Một hệ thống văn bản cồng kềnh, thiết kế mà chúng ta hay nói là cồng kềnh - thực ra nó xuất phát từ quan điểm tiếp cận đa mục tiêu với rất nhiều mục tiêu. Những mục tiêu này được xác lập bở rất nhiều hệ thống văn bản pháp luật do các bộ, ngành.

"Tôi chỉ nêu văn bản riêng của 19 tiêu chí trong nông thôn mới, bản thân Bộ NNPTNT chỉ giữ tròn trách nhiệm 3 tiêu chí, 16 tiêu chí còn lại chúng tôi tổng hợp từ mục tiêu của những Chương trình, các đề án của các bộ, ngành khác như: giáo dục, y tế, môi trường, thương mại.... Chính chỗ đó, sự phối hợp trên dưới, nganh dọc cũng chưa phải chặt chẽ lắm" - Bộ trưởng Lê Minh Hoan minh chứng.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan bày tỏ, trong buổi tiếp thu, giải trình này, cá nhân ông thấy còn có nhiều việc phải làm trong thời gian tới để kiến nghị với Ban chỉ đạo Trung ương để cùng tháo gỡ. "Mặc dù trong thời gian vừa qua, tôi nghĩ rằng mỗi viên gỡ đi trên con đường cho nó xuôi chiều mát mái thì lại có viên đá khác chặn lại" - Bộ trưởng Lê Minh Hoan nói và cho biết, chỉ đạo của Ban thường vụ Quốc hội về xem xét lại cơ chế ủy quyền, phân cấp, nhất là nguồn vốn cho các huyện của cả 3 Chương trình điều phối là một giải pháp khả thi hiện nay.

Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, chúng ta không phải chỉ là mục tiêu giải ngân, nhưng giải ngân cũng là một mục tiêu hàng đầu, vừa đảm bảo giải ngân, vừa đảm bảo được tất cả các mục tiêu, chỉ tiêu đưa ra để chúng ta có một nông thôn mới phát triển bền vững.

Trước ý kiến phát biểu của các đại biểu về cơ chế đặc thù, đặc biệt là có sự chênh lệch giữa các vùng miền, Bộ trưởng Lê Minh Hoan đơn cử: "Trong 14 tỉnh trung du và miền núi phía Bắc, một tiêu chí chung cho 14 tỉnh thì chắc chắn trong 14 tỉnh đó có tỉnh vượt lên. kKó nhất cho những tỉnh phía dưới mức trung bình, chúng tôi không có đủ cách tiếp cận từng địa phương".

Giải trình về kết quả triển khai Chương trình chậm, chưa đạt mục tiêu đề ra, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết, tháng 5/2020, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn bắt đầu khởi động. Các địa phương đã lấy tư tưởng chỉ đạo của Đảng, Nhà nước để khởi động Chương trình.

"Tháng 10/2020, Nghị quyết của Đảng bộ cấp xã, huyện, tỉnh đã đưa mục tiêu đó vào trong Nghị quyết rồi, nhưng khi nguồn lực tổng hợp từ địa phương để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội từ 106.000 tỷ đồng cho Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới thì chỉ xuống còn hơn 39 nghìn tỷ đồng" - Bộ trường Lê Minh Hoan nói.

Theo Bộ trưởng, mặc dù nguồn lực giảm hơn 50% nhưng mục tiêu vẫn không thay đổi bởi đã được ghi trong Nghị quyết. Trong bối cảnh đó, dù việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới chưa đạt mục tiêu, nhưng đó là sự cố gắng rất lớn từ các địa phương.

"Sự cố gắng đó đến thời điểm này có lẽ bắt đầu hơi đuối bởi vì cái sự căng kéo, nhất là các địa phương trong thời gain vừa qua đã chăm bẫm vào đấu giá quyền sử dụng đất như 5 năm trước - một nguồn lực rất lớn trong xây dựng nông thôn mới thì trong thời điểm này rất khó, với hoạt động xây dựng cơ bản đôi khi cũng từ chỗ này." - Bộ trưởng Lê Minh Hoan nêu thông tin và ông sẽ làm việc với các địa phương để hoạt động xây dựng cơ bản không chạy theo thành tích sau kết quả kiểm toán từ 13 địa phương.

Về việc phối hợp liên ngành, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết, 19 tiêu chí của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới do 17 bộ, ngành, nhưng khi triển khai thì không đồng bộ một lúc. "Cấu trúc bộ máy của 3 Chương trình và năng lực tiếp nhận của cán bộ địa phương, nhất là cán bộ cấp xã thay đổi liên tục, nó cũng là một phần hạn chế" - Bộ trưởng Lê Minh Hoan nêu.

Cùng với đó, Bộ trưởng cũng nêu ra hạn chế là một số mục tiêu chưa đánh giá, khảo sát kỹ từ địa phương nên khi có nguồn vốn, vận hành bắt đầu thay đổi danh mục, địa điểm, quy mô hoặc thay đổi nguồn vốn cũng làm khó khăn cho địa phương. Điều này cần thời gian điều chỉnh nên dự án chậm được triển khai.

"Có chỉ tiêu chúng ta cần phải xem xét lại trong thời gian tới, tôi nói ví dụ mục tiêu đất ở cho bà con dân tộc có phải là mục tiêu duy nhất hay không hay chúng ta tạo ra một sinh kế khác, bởi vì có những tỉnh như phía Tây Nghệ An chỉ còn 1% đất có thể cấp được, còn lại là đất rừng" - Bộ trưởng Lê Minh Hoan chia sẻ.

Trước hình ảnh thực tế xã Vi Giáp, huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng - một xã hoàn thành các mục tiêu xây dựng nông thôn mới thì các nguồn lực không còn,  được trình chiếu tại Quốc hội trong sáng 30/10, Bộ trưởng Lê Minh Hoan chia sẻ những phóng viên thực hiện đã rất đắn đo, đau lòng về những hình ảnh này. Điều này cho thấy cấu trúc 3 Chương trình mục tiêu còn lỏng lẻo.

Cùng với đó, theo Bộ trưởng, ở đây cũng có áp lực kép, một phần mong muốn tất cả các xã lên nông thôn mới để hoàn thành đúng chỉ tiêu của Đại hội, nhưng khi nông thôn mới thì nguồn lực hỗ trợ sẽ bị giới hạn. Do đó, những vấn đề trong thiết kế chính sách trong thời gian tới sẽ xem xét để tạo được năng lực cụ thể cho địa phương, bởi nguồn lực nhà nước không thể hỗ trợ được hết mà cần phát huy được năng lực của cộng đồng.